Mag een deel van een sector een eigen cao behouden en zo ja, onder welke voorwaarden? In de beveiligingsbranche woedt hierover een juridische strijd. De Raad van State buigt zich donderdag over deze kwestie. Cao-experts kijken met belangstelling toe, want soortgelijke discussies spelen ook in andere sectoren.
In het kort
- In de beveiligingssector strijden twee cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten) en hun respectievelijke brancheverenigingen fel met elkaar.
- Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaf één van deze cao’s dispensatie, maar was dat terecht?
- Arbeidsmarktdeskundigen volgen de zaak met interesse, omdat soortgelijke conflicten ook in andere sectoren voorkomen.
Twee brancheverenigingen
De hoofdrolspelers zijn de Nederlandse Veiligheidsbranche (NVB) en de Vereniging Veiligheidsdomein Nederland (VVNL). De NVB vertegenwoordigt de grootste bedrijven in de sector, zoals G4S, Securitas en Trigion, die vaak langlopende opdrachten uitvoeren zoals de beveiliging op Schiphol. De NVB volgt de cao Particuliere Beveiliging (PB).
De VVNL vertegenwoordigt vooral het midden- en kleinbedrijf, actief in kortlopende opdrachten, vaak in de horeca- en evenementenbranche. Qua omzet is de VVNL kleiner, maar ze heeft meer leden. De VVNL volgt de cao Veiligheidsdomein (VD). De huidige juridische strijd gaat over de vraag of VVNL-leden onder de cao PB moeten vallen.
Twee cao’s naast elkaar
Vanaf 2007 werkten de twee cao’s probleemloos naast elkaar, met betrokkenheid van grote vakbonden. Maar vanaf 2014 begonnen VVNL-leden ook reguliere beveiligingsdiensten te leveren, zoals de bewaking van winkelcentra. Dit werk valt onder de cao PB, maar veel beveiligers doen zowel evenementen- als reguliere beveiliging. Hierdoor kunnen werkgevers drukke en rustige periodes beter opvangen.
Probleem met algemeen verbindend verklaren
In 2019 werd de cao PB algemeen verbindend verklaard, wat betekent dat VVNL-leden zich aan deze cao moesten houden. Minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees verleende echter dispensatie aan VVNL-leden, waardoor hun beveiligers onder de cao VD vielen. De VVNL-leden betaalden hun beveiligers meer loon, maar hun werk- of opdrachtgevers konden makkelijker personeel uitwisselen, wat flexibiliteit van de beveiligers vergde.
De NVB vond dit oneerlijk, omdat de cao PB slechts 20% flexwerk toestaat, terwijl dit percentage bij VVNL-leden kon oplopen tot 70%. Bovendien zou de VVNL niet goed gecontroleerd worden op naleving van hun cao. De NVB stelde dat dit leidde tot concurrentie op arbeidsvoorwaarden, wat problematisch is in een tijd van personeelstekort. De VVNL vond juist dat de NVB met de cao PB de kleinere bedrijven de markt uitdrukte.
Juridische strijd
De rechter gaf in 2021 de NVB gelijk: de dispensatie was niet goed onderbouwd en mocht niet meer worden verleend. Sindsdien volgden meerdere juridische procedures. Bij elke nieuwe cao PB vroeg de NVB om deze algemeen verbindend te verklaren, waarna de minister opnieuw dispensatie verleende aan VVNL-leden en de NVB weer naar de rechter stapte. De uitspraken van de rechter wisselden: soms was de dispensatie onterecht, soms mocht deze alleen gelden voor beveiligers die specifieke werkzaamheden verrichten. Gedurende deze tijd bleef de VVNL hun eigen cao hanteren.
Een machtig instrument
De sector raakte hierdoor steeds verder verdeeld. Vakbonden FNV, CNV en De Unie werken inmiddels alleen nog samen met de NVB. Het Alternatief Voor Vakbond (AVV) is de enige bond die de cao VD afsluit. Voorzitter Martin Pikaart bekritiseert de algemeen verbindend verklaring, omdat dit een machtig instrument is waarmee grote partijen de regels binnen een sector kunnen bepalen.
Onopgeloste kwesties
De procedures lossen de onduidelijkheid in de sector niet op. Betrokkenen vinden het onbegrijpelijk dat de minister steeds andere beslissingen neemt met dezelfde feiten. Volgens de NVB zijn de verschillen tussen de verschillende vormen van beveiliging niet groot genoeg om een aparte cao te rechtvaardigen.
Het ministerie zegt dat de VVNL dispensatie kreeg omdat haar leden meer flexibiliteit nodig hebben. De Raad van State moet nu bepalen of deze overwegingen terecht waren. Als de NVB gelijk krijgt en de dispensatie vervalt, kan dit op verschillende manieren: met terugwerkende kracht, alleen voor beveiligers buiten de horeca- en evenementenbranche, of per direct.
Ook in andere sectoren
Arbeidsrecht hoogleraar Evert Verhulp ziet vergelijkbare conflicten in andere sectoren, zoals tussen de vleesindustrie en vegetarische slagers, en tussen dakdekkers en rietdekkers. Boodschappenbezorger Picnic beschouwt zichzelf bijvoorbeeld niet als supermarkt en wil niet onder de supermarkt-cao vallen. Verhulp begrijpt dat cao-partijen zo groot mogelijk willen zijn om concurrentie op arbeidsvoorwaarden te vermijden. Cao-experts volgen deze kwestie met interesse, omdat de uitkomst invloed kan hebben op hoe sectoren omgaan met veranderende arbeidsbehoeften en de balans tussen zekerheid en flexibiliteit voor werknemers.
Bron: FD.nl
